150 godina Gece Kona [dokumentarni film]

Abstract

Premijera dokumentarnog filma o Geci Konu (2. avgust 1873-1941), autora Mente Mentovića, izvedena je 23.12.2023. godine u Jevrejskom kulturnom centru u Beogradu. Film govori o životu i radu ovog poznatog i priznatog beogradskog, srpskog i jugoslovenskog izdavača i knjižara koji je svoju prvu knjižaru otvorio u Beogradu 1901. godine. Paralelno sa otvaranjem knjižare započeo je i izdavačku delatnost, u okviru koje je najpre publikovao dela iz oblasti prava, društvenih nauka i književnosti, kao i univerzitetske i školske udžbenike. Bio je pokretač nekoliko edicija, od kojih su među najznačajnijim: dečije edicije „Zlatna knjiga“ i „Plava ptica“, biblioteka starih knjiga „Plejada“ i filozofska biblioteka „Karijatide“. Štampao je sabrana dela najpoznatijih književnika svoga doba: „Istoriju Srba“ Konstantika Jiričeka, „Karakterologiju Jugoslovena“ Dvornikovića, „Balkansko poluostrvo“ Jovana Cvijića i enciklopedijsko izdanje „Srpski narod u devetnaestom veku“. U periodu između dva svetska rata objavio je preko 5000 različitih naslova i time postao najveći izdavač u Kraljevini Jugoslaviji. Njegova knjižara postala je stecište i mesto okupljanja istaknutih književnika i intelektualaca toga doba. Oko njega se okupljaju istaknuti književnici i drugi intelektualci tog doba: Slobodan Jovanović, Branislav Nušić, Andra Gavrilović, Jaša Prodanović, Božidar Kovačević, Miloš Crnjanski i drugi. Tokom četrdeset godina njegovog predanog rada unapredio je srpsku knjižarsku i izdavačku delatnost u skladu sa savremenim evropskim tendencijama. 1941. godine njega i njegovu porodicu su uhapsili a zatim likvidirali nemački okupatori. Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu, kao mesto koje se vezuje za ličnost i delovanje jednog od najznačajnijih kulturnih i prosvetnih poslenika i mesto okupljanja vodećih intelektualaca toga vremena, predstavlja snažno svedočanstvo uspona i kulturnog i društvenog života Beograda između dva svetska rata. Utvrđena je za spomenik kulture 2009. godine.

The premiere of the documentary film about Geca Kon (August 2, 1873-1941), by Mento Mentović, was performed on December 23, 2023, at the Jewish Cultural Center in Belgrade. The film refers to the life and work of this well-known and admitted Belgrade, Serbian and Yugoslav publisher and bookseller who opened his first bookstore in Belgrade in 1901. While working at the bookstore, he also parallel started publishing. He first published works in the fields of law, social sciences and literature, as well as university and school textbooks. He was the initiator of several editions. The most significant are the children's editions "The Golden Book" and "The Blue Bird", the library of old books "Pleiade" and the philosophical library "Caryatids". He printed the collected works of the most famous writers of his time: "History of the Serbs" by Konstantin Jiriček, "Characteristics of the Yugoslavs" by Vladimir Dvorniković, "Balkan Peninsula" by Jovan Cvijić and the encyclopedic edition "Serbian People in the Nineteenth Century". In the period between the two world wars, he published over 5,000 different titles and thus became the largest publisher in the Kingdom of Yugoslavia. His bookshop became a meeting and gathering place for prominent writers and intellectuals of that period. Many writers and intellectuals of that time - Slobodan Jovanović, Branislav Nušić, Andra Gavrilović, Jaša Prodanović, Božidar Kovačević, Miloš Crnjanski and others gathered around him. During forty years of his dedicated work, he improved the Serbian book and publishing industry by following modern European trends. In 1941, he and his family were arrested and killed by the German occupiers. Geca Kon's publishing house and bookshop in Belgrade, as a place connected with the personality and activities of one of the most important cultural and educational labourers and a gathering place for the leading intellectuals of that time, is a strong testimony of the rise of the cultural and social life of Belgrade between the two world wars. This place was declared a cultural monument in 2009.