Konzervacija, restauracija i konstruktivna sanacija ulazne kapije na jevrejskom groblju Borak u Sarajevu

Abstract

Staro Jevrejsko groblje na Borku, prema dostupnim pisanim podacima potiče iz 1630. godine. Groblje je situirano neposredno iznad tranzitne saobraćajnice sagrađene ranih 90-tih godina XX vijeka (prije početka Zimskih olimpijskih igara Sarajevo 1984.), čija trasa se poklapa sa trasom nekadašnje uskotračne pruge Sarajevo-Višegrad. Groblje je izgrađeno na padini i zauzima površinu od 31.160 m2, a na ukupno sedam parcela nalazi se preko 3850 nadgrobnika, četiri spomen-obilježja podignuta u spomen žrtvama fašističkog terora, te nekoliko kenotafa. U groblju je 1962. godine, po projektu arhitekte Zlatka Ugljena, izgrađena aškenaska kosturnica podignuta nakon ekshumacije starog i novog aškenaskog groblja izvršene 1950. godine. Groblje je prestalo biti aktivno, tj. u njemu se više ne vrši sahranjivanje od 1966. godine. Godine 1923/1924. je u sjeverozapadnom dijelu groblja podignuta kapela (Ciduk Adin) po rješenju ing. Scheidinga, a u periodu od 1926-1930. godine izvršeno je podizanje kamene ograde oko grobljanskog kompleksa, te u istom periodu izgrađene su i tri ulazne kapije: glavna na sjevernoj i dvije pomoćne na južnoj, odnosno jugozapadnoj strani groblja. Grobljanska cjelina Jevrejskog groblja u Sarajevu, na lokalitetu Borak, u dijelu grada Kovačići-debelo Brdo, proglašena je 2004. godine nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (Objavljeno u “Službenom glasniku BiH”, broj 14/05), a Rješenjem Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti Sarajevo br. 955/51 od dana 12. novembra 1951. godine, objekat je bio stavljen pod zaštitu države.

According to the available written data, the old Jewish cemetery in Borak dates back to 1630. The cemetery is located directly above the transit road built in the early 90s of the 20th century (before the start of the Sarajevo Winter Olympics in 1984), whose route coincides with the former Sarajevo-Višegrad narrow-gauge railway route. The cemetery was built on a slope and occupies an area of 31,160 m2, and on a total of seven plots there are over 3,850 tombstones, four memorials erected in memory of the victims of fascist terror, and several cenotaphs. In 1962, according to the project of architect Zlatko Ugljen, an Ashkenazi ossuary was built in the cemetery after the exhumation of the old and new Ashkenazi cemeteries in 1950. The cemetery has ceased to be active, i.e. burials have been no longer carried out since 1966. In 1923/1924. a chapel (Ciduk Adin) was built in the northwestern part of the cemetery according to the decision of ing. Scheiding, and in the period from 1926-1930. The cemetery complex of the Jewish cemetery in Sarajevo was declared a national monument of Bosnia and Herzegovina in 2004. By the Decision of the National Institute for Protection of Cultural Monuments and Natural Rarities in Sarajevo on November 12, 1951, the building was placed under state protection.